Meer dan 130.000 kinderen uit arme gezinnen krijgen inmiddels ondersteuning van een lokale stichting Leergeld. Die springt bij om bijvoorbeeld sportclub, schoolreis of laptop te betalen. ‘We zijn opgericht om onszelf overbodig te maken. Maar we groeien steeds maar door.’
Toen haar jongste dochter (13) vorig jaar naar de brugklas ging, wist Cindy van der Zijden uit Den Haag eigenlijk al hoe laat het was. “Ze had een eigen laptop nodig”, verzucht ze. “Die ook nog eens aan allerlei eisen moest voldoen. Als je dan gaat kijken wat dat kost, kom je uit bij computers van 800 of 900 euro.”
Een bedrag dat Van der Zijden niet zomaar op kan hoesten. Sinds ze een paar jaar geleden scheidde, moet ze rondkomen van haar uitkering. “Dat betekent dat we een hoop dingen uit geldgebrek niet kunnen doen. Ik heb daar zelf niet zo heel veel last van, maar voor de kinderen - ik heb ook nog een tweeling van 17 - is het moeilijk. Zij willen gewoon mee kunnen doen met de rest.”
Meedoen met de rest: precies vanuit die gedachte werd 25 jaar geleden de eerste stichting Leergeld opgericht in Tilburg. Bedoeld om kinderen uit arme gezinnen af en toe een broodnodig steuntje in de rug te geven. Door de contributie van de sportclub te betalen, bijvoorbeeld. Of door de bijdrage van een schoolreisje te voldoen. “Kinderen zijn niet arm, hooguit hun ouders”, benadrukt Gaby van den Biggelaar, directeur van koepelorganisatie Leergeld Nederland. “Kinderen kunnen niets doen aan de situatie waarin ze opgroeien. Wat wij doen is zorgen dat de gevolgen van opgroeien in een arm gezin zo klein mogelijk zijn.”
Het verhaal van Van der Zijden over de dure nieuwe laptop past daarbij naadloos in het beeld. “Zeker nu de meeste kinderen vanwege de coronacrisis thuis les krijgen”, schetst Van den Biggelaar. “Vorig jaar zagen we een enorme golf aan aanvragen: dui-zen-den computers. Voor arme gezinnen kan online onderwijs alleen daarom al problematisch zijn. Scholen gaan er vaak te makkelijk van uit dat alle digitale middelen zomaar voorhanden zijn. Terwijl sommige gezinnen niet eens een wifi-netwerk hebben.”
Corona maakt dat probleem nog veel urgenter en zichtbaarder, maar volgens de Leergeld-directeur speelt het al langer. “Onze stichtingen hebben afspraken met bedrijven om oude kantoorlaptops te resetten en hergebruiken. Daar betalen ze dan 200 à 250 euro voor. Maar we merken de laatste jaren dat scholen daar steeds vaker geen genoegen meer nemen. Software van scholen kan niet altijd op oude computers worden geïnstalleerd. Soms schrijven scholen zelfs een bedrijf voor waar leerlingen een notebook aan moeten schaffen. Dan zit je al snel op prijzen van 600 euro.”
Van der Zijden kreeg de laptop van haar dochter uiteindelijk met kunst- en vliegwerk bij elkaar gefinancierd, mede dankzij de bijdrage van Leergeld. Het is lang niet de enige keer dat ze met hoge kosten te maken kreeg. “De tweeling had laatst ineens halverwege het schooljaar een nieuwe rekenmachine nodig voor een hoofdstuk in het boek. En ze konden hem niet delen, want de een doet havo en de ander vwo. Dat is dus weer twee keer 89 euro.”
Ook uitstapjes zorgen voor hoofdbrekens. “Er is ieder jaar wel een schoolreis; de bijdrage kan oplopen tot honderden euro's. Het laatste dat je wil is dat je kinderen vanwege de financiële situatie niet mee kunnen.”
Ze merkt aan haar dochters dat er een taboe ligt op armoede. “Je ziet het niet aan ze, maar ze zijn toch bang voor de reacties van klasgenoten. Laatst had de jongste een nieuwe fiets nodig; we konden daarvoor een aanvraag doen bij Leergeld. Een goede, zwarte omafiets. Veel beter dan als we een goedkoop barrel bij de kringloop gaan zoeken. Maar ja, die Leergeldfietsen zien er hetzelfde uit, met een rood slot. Ze vreest dan toch dat die als zodanig herkend worden.” Van der Zijden deed toch een aanvraag. “‘Nu krijg je wél gewoon een goede fiets’, heb ik gezegd.”
Toenemende schoolkosten, een groeiende kloof tussen arm en rijk en nu ook nog eens een coronacrisis die een nieuwe groep ouders in financiële problemen kan brengen. Het maakt dat de ultieme doelstelling van Leergeld Nederland steeds verder uit beeld raakt. “We zijn opgericht om ons weer op te heffen”, vervolgt Van den Biggelaar. “Als gemeenten en scholen er zelf voor kunnen zorgen dat er geen kinderen meer buiten de boot vallen, gaat bij ons de vlag uit en gaan we wat anders doen.”
De werkelijkheid is dat Leergeld groeit als kool: onlangs ging in Alkmaar de 112e lokale stichting van start; tien jaar geleden waren dat er ruim 60. Het aantal kinderen dat Leergeld ondersteunt, stijgt nog veel sneller. Van 35.000 in 2011 tot 131.000 nu. “Er gaat intussen 30 miljoen euro in om. Dat is enorm.”
Dat budget komt deels vanuit subsidie en deels vanuit fondsen, goede doelen en sponsoren. “Juist particulier geld is belangrijk om maatwerk te kunnen leveren", vindt Van den Biggelaar. “Als we alleen geld van de gemeente krijgen, hebben we ons meestal te houden aan de normen die de gemeente oplegt. Dat maakt het moeilijker om bijvoorbeeld een uitzondering te maken voor een specifieke, schrijnende situatie.”
Dat is soms hard nodig, zeker omdat de verschillen tussen gemeenten groot kunnen zijn. “Op het Eckart College in Eindhoven hadden we de situatie dat de gemeente de kosten van een schoolreis vergoedde voor minima. Maar de Nuenen en Son en Breugel deden dat destijds niet, terwijl leerlingen uit alle drie die gemeenten op het Eckart zitten. Door als stichting regionaal actief te zijn, kunnen we dat soort verschillen voorkomen.”
Maar een structurele oplossing voor kinderen in armoede? Die zal van de politiek moeten komen, aldus Van den Biggelaar. “Door corona is nog eens extra duidelijk geworden dat een deel van de bevolking structureel een te laag inkomen heeft om rond te komen. Het geeft wel hoop dat veel partijen, maar nu bijvoorbeeld ook werkgeversorganisatie VNO-NCW, pleiten voor een hoger minimumloon. 200 of 300 euro extra per maand scheelt enorm veel stress in de gezinnen waar wij komen.”
(bron: TROUW | 20 FEBRUARI 2021)
TerugLaat ieder kind weer meedoen!